Στη μνήμη Μαίρης Μίχαλου

ΜΑΡΙΑ (ΜΑΙΡΗ) Λ. ΜΙΧΑΛΟΥ ΤΟ ΓΕΝΟΣ ΛΙΒΑΝΟΥ

Υπο Δρ. Φιλ. ΜΑΡΙΑΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ Γ. ΓΙΑΤΡΑΚΟΥ

Στις 12 Μαρτίου εξεδήμησε εις Κύριον μια αρχόντισσα μοναδική, πλουτίζοντας τον ουρανό και αφήνοντας φτωχότερη τη γη. Όσα λόγια και αν πούμε ή γράψομε δεν θα μπορέσουν να αποδώσουν το μεγαλείο, τη σοφία, την αρχοντιά, το ήθος, τη φιλανθρωπία, την ταπεινότητα, την ανωτερότητά της. Θα της ταίριαζαν οι στίχοι του αρχαίου ποιητή Μενάνδρου: «ως χαρίεν έστ’ άνθρωπος, όταν άνθρωπος η». Κι η αείμνηστη Μαίρη Λ. Μίχαλου υπήρξεν καθ’ όλη την ζωή της και την φωτεινή βιοτροχιά που διέγραψε στον επίγειο βίο της ο άνθρωπος με κεφαλαίον το Α, ο χαριτωμένος, με άπειρες σύμφυτες και επίκτητες χάρες, ταλέντα, χαρίσματα υπερέκτακτα. Αρχοντογεννημένη η ίδια, με σπάνια ανατροφή και παιδεία χάρη στο άριστο οικογενειακό της υπόβαθρο, καλλιέργησε στον ύψιστο δυνατό βαθμό τα σύμφυτα ταλέντα της και τα πολλαπλασίασε ως « αγαθή και πιστή δούλη του Θεού» και τα έθεσε στην υπηρεσία της κοινωνίας, της πολιτείας, των συνανθρώπων της, του κόσμου. Ισχύουν σίγουρα για την προσωπικότητά της οι στίχοι της Ελβετίδας ποιήτριας Λεζάρ: «μια ψυχή που ανεβαίνει, ανεβάζει τον κόσμο». Κι η Μαίρη Μίχαλου ήξερε να ανεβάζει και τον κόσμο με την υποδειγματική παιδεία και συμπεριφορά της και να τιμά τους συνομιλητές της, τους γνωστούς, τους φίλους. Κοντά της έπαιρνες αξία έστω και αν δεν το άξιζες. Κι αυτή η συμπεριφορά της σε ευαισθητοποιούσε να τη μιμηθείς και να γίνεις αντάξιος της γνωριμίας και φιλίας της.

Η κάθε της λέξη, φράση, ομιλία μαρτυρούσε πείρα, σοφία, παιδεία, ήθος. Δεν θα ήθελες ποτέ να σταματήσει να ομιλεί. Η ψυχή της και ο λόγος της ήσαν χρυσωρυχεία. Και όλα αυτά τα έκανε χωρίς έπαρση, χωρίς τάση αυτοπροβολής, αλλά τιμώντας και ευεργετώντας τους άλλους, τους καταξίωνε και τους έδινε ελκυστικά ερεθίσματα να προσπαθήσουν να γίνουν καλύτεροι. Όχι με διάθεση διδακτισμού αλλά εμπνέοντάς τους. Κι ο νους της διαρκώς ήταν στην ευποιΐα, στην αγαθοεργία, στην προσφορά. «Εσκόρπισεν, έδωκεν τοις πένησιν, η δικαιοσύνη αυτής μένεις εις τον αιώνα». Τα προβλήματα, οι ανησυχίες, οι ασθένειες, η οικονομική δυσπραγία των άλλων ευαισθητοποιούσαν τις ευγενέστερες χορδές της καρδιάς της και ενδιαφερόταν προσωπικά για την τακτοποίηση των θεμάτων των συνανθρώπων της, συμβουλεύοντας, ευεργετώντας, προσφέροντας για να θεραπεύσουν οι ενδεείς και αναξιοπαθούντες τις ανάγκες τους, στερώντας ακόμη και από τον ίδιο της τον εαυτό. Ζούσε πολύ λιτά για να ευεργετεί τους πτωχούς. Για την  επιβίωσή τους, για φάρμακα, για μύριες όσες ανάγκες τους. Αγόγγυστα πρόσφερε με ιλαρότητα «ιλαρόν δότην αγαπά ο Θεός». Στερούσε από τον εαυτό της τα πάντα για να θεραπεύσει ανάγκες των πτωχών κι ας ήταν η ίδια αρχοντογεννημένη. Με σεβασμό προς όλους μικρούς και μεγάλους, εύσχημους και άσημους, πλούσιους και πτωχούς. Και με αξιοπρέπεια  αντιμετώπιζε τα θλιβερά της ζωής, όπως το θάνατο από ατύχημα του υιού της Γιάννη. Ίσχυσαν για αυτήν οι στίχοι του Χίου ποιητή, Γ. Βερίτη

«Σαν έλθει ο πόνος να σε βρει,

να τον δεχθείς παλληκαρίσια,

στάσου λεβέντης σαν τη δρυ

τη λαμπαδόκορμη την ίσια».

Και η Μαίρη Μίχαλου, στάθηκε «λαμπαδόκορμη και ίσια», ως «βασιλική δρυς» που όσο την συμπνίγουν τα αγκάθια και ζιζάνια, τόσο υψώνεται μεγαλόπρεπα. Σ’ όλες τις δύσκολες στιγμές του έθνους, πρωτοστάτης. Στην Κατοχή, σε περίοδο ειρήνης, στη σημερινή εποχή. Συμπορευόταν με τους μεγάλους ευεργέτες ης οικογένειας της. Κι όλα αυτά αφανώς, χωρίς έπαρση αλλά με τη βαθιά συναίσθηση της φιλαλληλίας, του χρέους, της αγάπης προς τον πλησίον.

Κι η ίδια μέχρι τα βαθιά γεράματα κεντούσε εργόχειρα που τα προόριζε για φιλανθρωπικούς σκοπούς.

Η γράφουσα τις λίγες αυτές γραμμές αισθάνομαι ότι αυτά τα λίγα δεν είναι ούτε πολλοστημόριο μπροστά σε όσα προσέφερε και είναι λίγα πτωχικά μόνον λόγια που αδυνατούν να προσεγγίσουν την ηθική της μεγαλογραφία. Ας μη θεωρηθούν υπερβολές αλλά απλή έκφραση αναγνώρισης της μεγάλης αξίας της. Εξάλλου όσοι τη γνώρισαν σίγουρα θα συμφωνούν ότι η προσωπικότητά της δεν είναι δυνατόν να παρουσιασθεί σε όλο το μεγαλείο της με πτωχά λόγια. Θα άξιζε τουλάχιστον να εκπονηθεί ένας αφιερωματικός τόμος, κάτι που ασφαλώς δεν θα ήθελε με τη σεμνότητα και την ταπείνωση που την χαρακτήριζαν, αλλά είναι δική μας οφειλή να το κάνουμε αυτό προς παραδειγματισμό όλων που θα άξιζε να ακολουθήσουμε το παράδειγμά της.

Συνδύαζε συμπυκνωμένες γνώσεις, ήθος, αρετή, αξιοπρέπεια, φιλανθρωπία, ταπείνωση, μεγαλοσύνη. Αυθόρμητα έρχονται στο νου στίχοι του εθνικού μας ποιητή, Διονυσίου Σολωμού, από το επίγραμμά του «Εις Φραγκίσκαν Φράιζερ», που της προσιδιάζουν.

Μικρός προφήτης έριξε / σε κορασιά τα μάτια 

και στους κρυφούς του λογισμούς / χαράς γιομάτους είπε

Κι αν για τα πόδια σου καλή  /  κι αν για την κεφαλή σου,

κρίνους ο λίθος έβγανε / χρυσοστέφανη ο ήλιος.

Δώρο δεν έχουνε για σε  / και για το μέσα πλούτος.

Όμορφος κόσμος ηθικός / αγγελικά πλασμένος.

Κι η Μαίρη Λ. Μίχαλου, για όσους τη γνώρισαν υπήρξεν «όμορφος κόσμος ηθικός αγγελικά πλασμένος».

Ας θεωρηθούν τα παραπάνω πτωχικά λόγια ως λίγα «άνθη ευλαβείας» στην ιερή της μνήμη και ως έκφραση ευγνωμοσύνης προς τη μεγάλη ευεργέτιδα που ανέβασε πραγματικώς τον κόσμο με τη ζωή, την αρετή, την αγαθοεργία της.

Ας είναι η μνήμη της αιώνια.