Περί ήθους και πολιτικής ηθικής - Η μη κατάφαση στις εντολές μιας ανήθικης εξουσίας αποτελεί ηθική πράξη

>> Του Κ. Α. Ναυπλιώτη

Είναι φανερό πως ο τίτλος του παρόντος ίσως θυμίζει σε κάποιους ή και σε πολλούς ακόμα, άτομο που ηθικολογεί στηριζόμενο στη σημερινή προβληματική, αποτυχημένη αλλά και ανήθικη εποχή μας. Θα προσπαθήσω να ’δω την ηθική μέσα από τη σημερινή (και όχι μόνο) πολιτική στρατηγική της εξουσίας και την ευθύνη που αυτή έχει, υποσκάπτοντας το ελληνικό ήθος μέσα από κυβερνητικές συμπεριφορές που οδηγούν τη χώρα και σε ηθικό χάος.

Είναι φανερό πως η «ανοησία του εκσυγχρονισμού» ή μάλλον η επίθεση του εκσυγχρονισμού οδηγούν στην μοναξιά της μελαγχολίας πολύ περισσότερο τους νέους, που ως τα μεγαλύτερα θύματα αυτής της κοινωνικής καταστροφής, γυρίζουν στο σπίτι των γονιών τους αποφεύγουν τους φίλους τους και πέφτουν σε κατάθλιψη γιατί δεν νοιώθουν άξιοι εργάτες.

Η αντίληψή μας για το ήθος καθώς και τις παλιές αξίες βρίσκονται σε καθημερινή σύγκρουση με τη σημερινή κοινωνία. Ακόμα και η προσωπική ηθική έχει διαφθαρεί από τον κυνισμό της εξουσίας. Ο κυνισμός αυτός αποτελεί διαστροφή και προδοσία ακόμα και στο Αριστοτελικό «ήθος εξ’ έθους» δηλ. την ηθική από συνήθεια.

Αν και γνωρίζουμε και γνωρίζει (η εξουσία) ότι, αυτά που μας λέει είναι ψέματα, λάθος και άδικα, εντούτοις τα λέει και εμείς τα υφιστάμεθα∙ κάποιοι τα πιστεύουν ακόμα χάριν του εκσυγχρονισμού και της προόδου. Η επίκληση όμως των ηθικών αρχών γίνεται με σκοπό να επηρεάσει τη στάση των ανθρώπων.

Αυτή όμως επηρεάζεται έτσι κι αλλιώς όχι μόνο απ’ όσους επικαλούνται τις ηθικές αρχές, αλλά και απ’ όσους υποστηρίζουν την άποψη ότι η τρομοκρατία -όπως την έχουν βαφτίσει- γεννιέται σε συνθήκες εργαστηρίου χωρίς να λαμβάνουν υπ’ όψη τις κοινωνικές και τις πολιτικές αιτίες που την τροφοδοτούν. Αυτό οδηγεί στην κατάχρηση της εξουσίας μέσα από την απονεύρωση των κινητοποιήσεων και τελικά σε έλεγχο και υποταγή όσων έχουν την τόλμη να μην σέβονται το υπό διαμόρφωσιν «κράτος δικαίου». Όταν όμως ο νόμος περιέρχεται μονίμως σε ανυποληψία, όταν οι ισχυροί παρανομούν συνεχώς ατιμωρητί, τότε η απαίτηση απόλυτης υπακοής γίνεται αντιφατική και υποκριτική.

Η αντίσταση στη στρατηγική αυτή της εξουσίας, είναι να αντιληφθούμε πού οδηγεί αυτή η λογική που εμφανίζεται ότι υπηρετεί το κοινό καλό, μια και αυτή το υποστηρίζει μέσα από ηθικά επιχειρήματα, αντιστρέφοντας την ουσία της πολιτικής περιβάλλοντας το ψεύδος με τον μανδύα της ηθικής ως δεδομένο χαρακτηριστικό του καπιταλισμού. Και ενώ ξέρουμε ότι η πραγματικότητα είναι διαφορετική, στο όνομα κάποιων οικουμενικών αρχών και ευρωπαϊκών αξιών, αποδεχόμαστε τα ψέματα και υπηρετούμε ξένα συμφέροντα.

Είναι γνωστό πως όλες τουλάχιστον οι πρόσφατες εκλογικές αναμετρήσεις, έγιναν για την επαναφορά της ηθικής στην πολιτική, τον «εξορθολογισμό των δημοσιονομικών», την «επαναθεμελίωση του κράτους», ενάντια στην «αλαζονεία της εξουσίας». Όμως για να γίνουν ολ’ αυτά, πρέπει να διαθέτεις ηθικό ανάστημα που θα επηρεάσει θετικά  τους πολίτες να υπακούν στους νόμους και να δρουν υπεύθυνα. Θα ήταν αξιόπιστοι οι κυβερνητικοί αν οι ίδιοι συμπεριφέρονταν ηθικά και υπεύθυνα και όχι επικαλούμενοι ως φετίχ το χρέος, παράλληλα με το θέαμα των φοροφυγάδων με τα βραχιολάκια με σκοπό να ξεχνάμε την πραγματική κρίση. Για την οποία δεν ευθύνεται μόνο το ανοργάνωτο κράτος. Γιατί ο ξεπεσμός είναι μεγάλος και η παραπλάνηση στην ημερήσια διάταξη. Τι μπορεί να σημαίνει άραγε η κρίση Παπανδρεϊκής ηθικής «τι θέλετε να βάλω ενέχυρο τα νησιά μας» ή ο λόγος που προμηνύει αντίσταση μέσα στη συναισθηματική φόρτιση περί Τιτανικού, αβύσσου και πιστολιού. Όλ’ αυτά και πολλά άλλα περιλαμβάνονται στον κυνισμό της εξουσίας που προκαλεί με το «όλοι μαζί τα φάγαμε». Ακόμα και η συνευθύνη αυτή έχει πονηρά και ιδιοτελεί κίνητρα∙ όπως τη διάχυση ευθυνών των υπευθύνων που μέσα από την υποβαλλόμενη  συνενοχή, αποβλέπει στην υπακοή. Όμως δεν γνωρίζω, αν η υπακοή απέναντι στον πολιτικό κυνισμό της εξουσίας και της ευπρέπειας απέναντι σε ένα νέο κοινωνικό ήθος που προβάλει η εξουσία με ερωτήματα του τύπου

«τι σημαίνει να είσαι Έλληνας», ή «πως αντιλαμβάνεσαι τον εαυτό σου και τους άλλους» κπα. συμβάλουν στη διαμόρφωση του ήθους αυτού χωρίς την απαραίτητη ηθική συμπεριφορά της εξουσίας. Θα τολμούσα να ’πω, πως δεν είναι ηθική η μη αντίδραση απέναντι στην αδικία. Μια και σήμερα έχω τη γνώμη, πως η ηθική αντοχή του λαού είναι ανάγκη να εξαντληθεί μπροστά στις καθημερινές επιθέσεις και ταπεινώσεις εκ μέρους της πολιτικής εξουσίας. Γιατί η ηθική και η νομιμότητα υπό κανονικές συνθήκες είναι ταυτόσημες. Σε ιδιαίτερες όμως περιστάσεις, είμαστε υποχρεωμένοι να διαλέξουμε να είμαστε με το μέρος της ελευθερίας και της δικαιοσύνης ή να πάμε ενάντια στην «αντισυνταγματική» και χωρίς αρχές νομιμότητα. Σήμερα και πάντα η υπακοή στους νόμους ήταν υποχρεωτική μόνο για τους φτωχούς και όχι για τις κοινωνικές ελίτ.

Η ιδεολογία του συστήματος κάποτε ευνοούσε το εύκολο κέρδος, και αυτό ήταν αιτία της ελαστικοποίησης της ηθικής που μέσα από την κατανάλωση τον άμετρο δανεισμό –τον απερίσκεπτο θα έλεγα- οι πολίτες νόμισαν ότι βρήκαν την ευκαιρία της επιτυχίας ακόμα και μέσω παρασιτικών συμπεριφορών μέσα από πολιτικούς θεσμούς που τους διευκόλυναν. Όμως είχαν σκοπό την εκμετάλλευση τους. Έτσι, δυστυχώς, πιάνει τόπο το παγκάλιον «μαζί τα φάγαμε» μέσα από ένα σύστημα ενοχικού συνδρόμου μέσω της λογικής της πειθάρχησης. Ο κυνισμός αυτός της εξουσίας καταστρέφει την ηθική του συστήματος που είναι απαραίτητη για την συντήρηση και την αναπαραγωγή του. Είναι φανερό πως κάποιοι του συστήματος μπερδεύουν την ηθική της αρετής με τη δική τους εξουσία. Γι’ αυτό πρέπει να γίνουμε Ευρωπαίοι. Δηλ. σαν αυτούς που μας είπαν κλεύτες, ψεύτες και τεμπέληδες. Αυτά όμως δεν είναι τίποτα∙ και μπροστά στη σωτηρία των σωτήρων του συστήματος είναι ανάγκη να θυσιαστούν κάποια μόνιμα θύματα, πάντα για τη σωτηρία της Πατρίδας.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                         

Παράλληλα, η εξουσίες καταγγέλλουν την ανομία, και ηθικολογούν για το «κοινό καλό» που όμως αυτό αποτελεί τη μάσκα του ιδιοτελούς συμφέροντος. Η ηθική είναι αγωνία και πρόβλημα για τους απλούς ανθρώπους που υφίστανται την ανήθικη λογική του καζίνου και των πάλαι αναγκαστικών νόμων και σημερινών νομοθετικών διαταγμάτων.  

Καταλήγοντας να επισημάνω, πως μια καταστροφική ή άδικη πολιτική δεν νομιμοποιείται αυτομάτως επειδή την έχει θεσπίσει το κοινοβούλιο και έχει γίνει νόμος. Γιατί το βάρος των ανήθικων νόμων είναι αυτό που οδηγεί στην πολιτική ανυπακοή του πλήθους. Αυτή (η ανυπακοή) όμως αποτελεί την αυθεντική ηθική σε μια πραγματική δημοκρατία εν δράσει απέναντι στην ανομία και ηθικολογία της εξουσίας. Και αυτό γιατί κρίνω, πως στην πολιτική δεν πρέπει να έχει θέση  το του Σοφοκλή «ο θάνατος λοίσθος ιατρός κακών» δηλ. να περιμένουμε τον θάνατο ως την τελευταία γιατρειά από τις συμφορές.

                                                                                                     knafpl@hotmail.com