Προβληματική η σχέση μας με τον χρόνο

>> Του Αριστείδη Ζαννίκου

Περί τα μέσα της δεκαετίας του ενενήντα συμμετείχα ως Δήμαρχος, σε διεθνές συνέδριο Δήμων στην Αθήνα. Επί δύο ημέρες, δεν είχε γίνει κατορθωτό να αρχίσει στην ώρα της έστω μία ομιλία. Κατά την πρωϊνή συνεδρίαση της τρίτης ημέρας, με ώρα έναρξης τις 9, πρώτος ομιλητής ήταν κάποιος Βρετανός. Κλήθηκε στο βήμα με καθυστέρηση περίπου μιάς ώρας. Αρχίζοντας την εισήγησή του είπε:

-“Κυρίες και κύριοι σύνεδροι, έπρεπε να έλθω στην Ελλάδα για να μάθω ότι, όταν λέμε εννέα η ώρα το πρωί, εννοούμε οποιαδήποτε άλλη ώρα εκτός από τις εννέα...”

Τα παραπάνω τα είπε χαμογελώντας εν είδει αστείου. 'Ομως, μας είχε “σφάξει με το μπαμπάκι” και με το δίκιο του. Είχε επισημάνει ένα χαρακτηριστικό “κουσούρι” μας που, αν και το γνωρίζουμε, αν και μας ζημιώνει, εν τούτοις δεν το διορθώνουμε.

Δείχνουμε να μη μας ενδιαφέρει η σχέση μας με τον χρόνο και την αρετή της συνέπειας.

Ο χρόνος, αν και δυσνόητος ως έννοια, είναι μετρήσιμος ως μέγεθος, δηλαδή ως ημερολογιακός χρόνος. Καθορίζει τα πάντα στη ζωή μας. Κατά την ψυχολογική του έννοια, μπορεί να “διαστέλεται” και να “συστέλεται”. Είναι χαρακτηριστικό ότι ευχάριστα πράγματα της ζωής (π.χ. διακοπές) δείχνουν να περνούν γρήγορα ενώ το αντίθετο συμβαίνει με τα δυσάρεστα. Ο χρόνος στα παιδικά μας χρόνια φαντάζει αιωνιότητα ενώ, όσο μεγαλώνουμε, νομίζουμε ότι κυλά γρήγορα σαν γάργαρο νερό σε κατηφορικό αυλάκι που οδηγεί στο βέβαιο-αλλά άγνωστο-τέλος κάθε ανθρώπου. Αυτό το “βέβαιο” είναι που πρέπει να μας κάνει να υπολογίζουμε, να σεβόμαστε τον ό,ποιο χρόνο μας αναλογεί (κάτι άγνωστο) και να μην τον σπαταλάμε απερίσκεπτα και άσκοπα.

'Εχει μεγάλη και διαχρονική αξία η ρήση “χρόνου φείδου” που μας άφησε ως παρακαταθήκη ένας εκ των επτά σοφών της αρχαιότητας, ο Χίλων ο Λακεδαιμόνιος (600-520 π.Χ), φράση που στην καθομιλουμένη σημαίνει “ξόδευε συνετά τον χρόνο σου”. Κάτι ανάλογο, έστω με απλοϊκή και άκρως υλιστική προσέγγιση, σημαίνει φράση “ο χρόνος είναι χρήμα”.

Εν τούτοις και παρά το ότι η ορθολογική προσέγγιση του θέματος υποδεικνύει “να μην αναβάλουμε για αύριο αυτό που μπορούμε να κάνουμε σήμερα” δεν είναι λίγοι εκείνοι που πράττουν το ακριβώς αντίθετο. Αναβάλουν για επόμενο χρόνο ό,τι και όσα θα μπορούσαν να πράξουν σήμερα. Κάθε αναβολή όμως αυξάνει τις πιθανότητες και τον κίνδυνο, αυτό που δεν έγινε στην ώρα του, να μη γίνει ποτέ αν, στο μεταξύ, προκύψουν άλλες ανάγκες και νέα προβλήματα, κάτι όχι σπάνιο.

 Η σημερινή τρομακτική κρίση που έχει φέρει τα πάνω κάτω με τρόπο οδυνηρό, πιθανά θα ήταν λιγότερο επώδυνη και πιο εύκολα αντιμετωπίσημη αν,τα προηγούμενα δέκα, είκοσι ή και τριάντα χρόνια, δεν αναβάλαμε συνεχώς τις αναγκαίες αλλαγές στο Κράτος, στην οικονομία και στο πολιτικό μας σύστημα.

Το αποτέλεσμα είναι, όλα όσα δεν κάναμε στην ώρα τους,να γίνονται τώρα βίαια,απότομα,πιεστικά και υπό τις πλέον δυσμενείς συνθήκες..

Την κακή σχέση πολλών εξ ημών με τον χρόνο και την συνέπεια, την πιστοποιούν μικρότερες αλλά χαρακτηριστικής σημασίας συνήθειες της καθημερινότητάς μας.

Στα ραντεβού μας “στήνουμε” φίλους και συναδέλφους, εκδρομείς “στήνουν” συνταξιδιώτες τους, πολιτικοί “στήνουν” οπαδούς-ψηφοφόρους, νύφες “στήνουν” ιερείς και καλεσμένους και πάει λέγοντας. Κατά πάγια πλέον ελληνική συνήθεια, καμία εκδήλωση (συνέδριο, ομιλία, παράσταση κ.λ.π.)δεν αρχίζει στην ώρα της. Για δικαιολογία και κάλυψη της ασυνέπειας έχουμε εφεύρει το λεγόμενο “ακαδημαϊκό τέταρτο” που συχνά γίνεται ημίωρο και βάλε. Προσφέρουμε έτσι άλλοθι-κακώς βέβαια- σ' αυτούς που δεν έχουν καλές σχέσεις με τον χρόνο και που-όπως λένε- “το ρολόϊ τους αγχώνει”!!

'Εχουμε άραγε σκεφθεί πώς θα λειτουργούσε οποιοδήποτε Κράτος, οι Υπηρεσίες του, οι κοινωνικές του δομές, οι οικονομικές συναλλαγές, αν καθένας μας λειτουργούσε χαλαρά, χωρίς τήρηση ωραρίου και κατά το δοκούν; Κυριολεκτικά θα είχαν διαλυθεί τα πάντα. Αντίθετα, αν όλοι μας φροντίσουμε να έχουμε καλή σχέση με το χρόνο και την αρετή της συνέπειας, είναι πιθανόν ότι πολλά “στραβά” θα διορθωθούν.

Φαντάζει βέβαια από δύσκολο έως αδύνατον να αλλάξουμε ριζικά τις συνήθειές μας.

Πιθανά για πολλούς, να είναι ουτοπική επιδίωξη.

Ας μη μας διαφεύγει όμως ότι, οι 'Ελληνες και το 'Εθνος μας, αν κάτι έχουν να επιδείξουν, με τρισχιλιετή περίπου ιστορική επιβεβαίωση, είναι η, συχνά νικηφόρα, αναμέτρησή τους με την ΟΥΤΟΠΙΑ. Η αναμέτρηση με τον κακό μας εαυτό,όντως φαντάζει ουτοπική και ως απόφαση και ως αποτέλεσμα.

Αν το αποτολμήσουμε, πιθανά να αναδειχθούμε νικητές.

Στην αρχή μιας πολύ δύσκολης χρονιάς το εύχομαι από καρδιάς.

Αγώνας λοιπόν και προσπάθεια αφ' ενός να καταπολεμήσουμε τα “κουσούρια” μας και αφ' ετέρου να αναδείξουμε τις αρετές μας. Αυτές που μας κρατούν, ως 'Εθνος, ζωντανούς επί χιλιετίες και μπορούν να μας αναδείξουν νικητές και τούτη τη φορά. Καλή Χρονιά.