Στοιχεία σοσιαλιστικής κριτικής
>> Του Κ. Α. Ναυπλιώτη
Ίσως αυτά που θα διαβάσετε στο κείμενο αυτό μοιάζουν παλιομοδίτικα αλλά και εκτός εποχής!
Όμως, θεωρώ πως ο σοσιαλισμός ήταν και είναι πάντα επίκαιρος, τουλάχιστον ως πολιτική θεωρία, όσο και αν αυτή έπασχε και πάσχει στην πρακτική εφαρμογή της∙ όπως εξ’ άλλου και κάθε θεωρία που δεν βασίζεται στην πρακτική εφαρμογή και τη λειτουργία της.
Δυστυχώς σήμερα ότι έχει απομείνει από τις θεωρίες αυτές, είναι η γνώσεις που έχουμε από την εφαρμογή τους. Στις οποίες βέβαια μειονεκτούσε η εφαρμογή έναντι της θεωρίας. Η διαπίστωση αυτή μας λέει, ότι, οι θεωρίες «πάσχουν» στην εφαρμογή τους.
Ίσως αρκετό θα ήταν κάθε προσπάθεια εφαρμογής να πλησιάζει τη θεωρητική προσέγγιση, και όχι να προσαρμόζεται η θεωρία στις επιδιώξεις μας∙ γιατί τότε όχι μόνο η αποτυχία, αλλά και η δυσφήμηση τής θεωρίας είναι δεδομένη, και το βασικότερο, κάνει κακό στο λαϊκό και εργατικό κίνημα*. Δυστυχώς όμως η πορεία των κοινωνικών και πολιτικών ανατροπών συμφωνεί με τη διατύπωση του Ένγκελς, πως «στις μέχρι σήμερα επαναστάσεις, μικρές εκμεταλλεύτριες μειοψηφίες ανέτρεψαν άλλες μικρές εκμεταλλεύτριες μειοψηφίες» που σημαίνει πως οι επαναστατικές ανατροπές που έγιναν μέχρι σήμερα, ήταν πάντα πολιτικές ανατροπές και αφορούσαν την κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας (δηλ. του κράτους) χωρίς αλλαγή του κοινωνικού καθεστώτος δηλ. των σχέσεων παραγωγής…
Και γνωρίζοντας αυτό ο Μάρξ** συμπληρώνει: «μόνο η οικονομικά κυρίαρχη τάξη μπορεί να γίνει ιδεολογικά και πολιτικά κυρίαρχη».
Είναι φανερό πως τίποτα απ’ όλα αυτά δεν εφαρμόστηκε στις λεγόμενες πρώην «σοσιαλιστικές χώρες». Και δύσκολο να καταλάβει κανείς, πώς μια κοινωνία που θέλει να σταματήσει την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, δηλ. τείνει να γίνει μια κοινωνία αταξική (δηλ. κομουνιστική) ουσιαστικά χωρίς ταξική πάλη και ανταγωνισμούς, χωρίς αντιθέσεις ανάμεσα στις παραγωγικές δυνάμεις, οδηγήθηκε; στη διάλυση και ξαναγύρισε στα παλιά μέσα παραγωγής και τις παλιές (καπιταλιστικές) παραγωγικές σχέσεις, αντί να αναπτύξει ακόμα περισσότερο τις παραγωγικές της δυνάμεις και να αλλάξει αυτές τις σχέσεις…
Άρα ο σοσιαλισμός είναι κάτι πολύ περισσότερο από την αλλαγή των προσώπων σε μια κυβέρνηση, έστω και με τις καλλίτερες και πιο φιλεργατικές προθέσεις. Εδώ κυρίαρχο ρόλο παίζουν οι παραγωγικές δυνάμεις, οι οποίες πρέπει να είναι τουλάχιστον εξ’ ίσου ανεπτυγμένες με τις καπιταλιστικές. Το θέμα είναι οι δυνάμεις αυτές να λειτουργούν προς όφελος των εργαζομένων και στην ουσία αυτών που παράγουν τον πλούτο. Όταν όμως αυτό δεν εφαρμόζεται, παρά το ότι κάποιοι μας έλεγαν ότι οι συνθήκες ήταν ώριμες και θα υπερέβαιναν τον σοσιαλισμό! οπότε και θα οδηγούμαστε στον….κομουνισμό, τότε έδρασαν οι μυστικές υπηρεσίες του κεφαλαίου δηλ. του καπιταλισμού και ανέτρεψαν τον…σοσιαλισμό που –επαναλαμβάνω- βρισκόταν κοντά στην κομουνιστική δικαίωση!!!
Δυστυχώς η ιστορία αποδεικνύει, πως προς το παρόν η κυριαρχία του καπιταλισμού είναι απόλυτη και γι’ αυτό οι εργαζόμενοι που μπορούν ακόμα να αναλύσουν την ιστορία του εργατικού κινήματος και την πορεία του μέσα στο χρόνο, προφανώς είναι απογοητευμένοι, γιατί βλέπουν να διαψεύδονται ή να αμφισβητούνται οι κάποτε αδιαμφισβήτητες θεωρίες περί εξουσίας του προλεταριάτου.
Είμαστε υποχρεωμένοι να πούμε, πως ο στόχος του εργατικού κινήματος δεν πέτυχε πουθενά, γιατί σε καμιά από τις λεγόμενες κομμουνιστικές χώρες δεν κυβέρνησε! Τα αποτελέσματα της δράσης των χωρών αυτών τα γνωρίζουμε. Όπου πήραν την εξουσία απέτυχαν και οι αγώνες των εργαζομένων δεν κάρπισαν, γιατί σε καμιά απ’ αυτές τις χώρες οι εργαζόμενοι δεν έγιναν κυρίαρχη τάξη δηλ. δεν κυβέρνησαν. Αντίθετα δημιουργήθηκε μια κρατική αστική τάξη ενός κρατικοκαπιταλιστικού συστήματος που ταυτίστηκε με τον σοσιαλισμό.
Επομένως το ζήτημα του σοσιαλισμού δεν είναι ούτε ζήτημα ηθικό μήτε και ζήτημα επιθυμίας. Είναι θέμα της ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων και οπωσδήποτε συνδέεται ουσιαστικά με την κατάργηση της εργασίας, τουλάχιστον όπως τη γνωρίζουμε μέχρι σήμερα (βλ. μηχανές, ηλεκτρονική τεχνική) και όχι απλά με την ανακατανομή της. Άρα κάτι πολύ βαθύτερο που ξεπερνά τα όχι, τα πάνω και τα κάτω, αλλά και τα λόγια τα ψεύτικα και τα μεγάλα που δεν έχουν στόχο να πείσουν το λαό με βάση τη μελέτη και την ιστορία του εργατικού κινήματος, αλλά με την προσαρμογή της θεωρίας ανάλογα με τις επιδιώξεις μας.
Δυστυχώς απ’ ότι μπορεί να αντιληφθεί ο κάθε καλόπιστος μελετητής, αυτός ο νέος τρόπος παραγωγής, ο πιο δίκαιος, ο πιο προοδευτικός, που θα βάλει τέλος στην εκμετάλλευση στην καταπίεση και τους πολέμους, υπάρχει μόνο στα μυαλά μας, στις επιθυμίες μας και στα όνειρά μας.
Τέλος, μια απλή αλλά προσεκτική πολιτική ανάλυση θα μας δείξει πως επί πολλές δεκαετίες πάλευαν δυο διαφορετικοί και ανταγωνιστικοί τρόποι παραγωγής ο φεουδαρχικός και ο καπιταλιστικός, σήμερα παλεύει ένας υπάρχων τρόπος ο καπιταλιστικός, με την ιδέα ή τη θεωρεία ενός άλλου τρόπου του κομουνιστικού. Ουσιαστικά το ιδεατό, ενάντια στο υλικό, στο αισθητό στο πραγματικό.
Εδώ όμως υπάρχει η τέλεια αντιστροφή που μόνο μια προσεκτική ανάλυση μπορεί να αντιληφθεί. Ότι δηλαδή οι υλιστές (είναι) υπέρ του ιδεατού και οι ιδεαλιστές υπέρ του υλικού!
Συμπερασματικά λοιπόν μπορούμε να πούμε, πως οι στρατηγικοί στόχοι μπορεί να παραμένουν∙ όμως η τακτική είναι ανάγκη να αναθεωρείται ανάλογα με τις εξελίξεις, γιατί η καθαρότητα του σκοπού φρενάρει την εξέλιξη, πολύ δε περισσότερο όταν αυτή επιδιώκει ανέφικτους στόχους.
Απαραίτητες διευκρινιστικές προσθήκες
*Να υπενθυμίσουμε πως η αξία μιας θεωρίας (πολιτικής και όχι μόνο) αποδεικνύεται αφ’ ενός μεν από την κατανόησή της και αφ’ ετέρου από την αντίστοιχη και ορθή πρακτική εφαρμογή της, και πάντοτε λαμβάνοντας υπ’ όψη τις συνθήκες που επικρατούν τότε που την εφαρμόζουμε.
**Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως ο ίδιος ο Μαρξ αναφέρει σε αρκετά σημεία της θεωρίας του, πως: «ο κρατικός καπιταλισμός θα ήταν ένα βήμα προς τα μπρος σε σχέση με τη σημερινή κατάσταση πραγμάτων στη Σοβιετική μας Δημοκρατία. Αν ύστερα από μισό χρόνο πάνω κάτω, εγκαθιδρύονταν στη χώρα μας ο κρατικός καπιταλισμός….» Δυστυχώς το βήμα αυτό έγινε σταθερή και μόνιμη πολιτική κατάσταση.
Ακόμα αλλού: «ο κρατικός καπιταλισμός οικονομικά είναι ασύγκριτα ανώτερος από τη σημερινή μας οικονομία – αυτό είναι το πρώτο. Δεύτερο, δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος για τη Σοβιετική εξουσία από αυτόν, γιατί το Σοβιετικό κράτος είναι ένα κράτος όπου η εξουσία των εργατών και της φτωχολογιάς είναι εξασφαλισμένη».
Όπως έδειξε η ιστορία και γνωρίζουμε αυτό δεν επιβεβαιώθηκε .
Σχετικά ο Λένιν αναφέρει: «ο κρατικός-μονοπωλιακός καπιταλισμός είναι η πιο τέλεια υλική προετοιμασία τού σοσιαλισμού…»
Όπως έδειξε η ιστορία «ο κρατικός-μονοπωλιακός καπιταλισμός» έγινε σύστημα…
Τα μαύρα γράμματα στις θεωρητικές διατυπώσεις είναι δικά μου.
knafpl@hotmail.com
- Προσθήκη νέου σχολίου
- 1201 εμφανίσεις