Απολιτικοί: Το «λουκουμάκι» στη μηχανή της εξουσίας

>> Γράφει ο Φραγκούλης Π. Κυλαδίτης

Για τους λάτρεις του παλιού ελληνικού κινηματογράφου θα είναι γνωστή η ατάκα του Μίμη Φωτόπουλου από την ταινία «Το σοφεράκι»(1953), όταν η μηχανή απ’ το σαραβαλάκι του αρνούνταν να δουλέψει και παράγγελνε λουκουμάκι και νερό, το τοποθετούσε πάνω της, εξηγώντας στους παρευρισκόμενους: «…το γινάτι  το ‘πιασε και θέλει το λουκουμάκι του…»,  «… δεν ξέρεις τι άτιμο είναι… άμα δεν πάρει το λουκουμάκι του, δεν μπορεί».

Έτσι και η εξουσία με τα εκάστοτε «σοφεράκια» της βρήκε τον τρόπο να κατασκευάσει το δικό της «λουκουμάκι», προκειμένου να δουλεύει το σύστημά της απρόσκοπτα και χωρίς διαλείψεις. Βρήκε τους απολιτικούς. Μ’ αυτούς μπορεί να κάνει τη δουλειά της όπως θέλει, ανενόχλητη, αφού ο απολιτικός δεν τη ζαλίζει. Στέκεται μακριά της, αφενός απαξιώνοντάς την, αφετέρου θεωρώντας ότι τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει από τα μεγάλα και δύσκολα προβλήματα της ζωής του.

Απολιτικός, σύμφωνα με τη στενή  έννοια του όρου, είναι αυτός  που δε σχετίζεται με την πολιτική ζωή και τα κοινά ή  δεν ενδιαφέρεται γι’ αυτά. Στάση του είναι η αδιαφορία για το τι συμβαίνει δίπλα του ή λίγο πιο μακριά του, για το συλλογικό γίγνεσθαι, η άγνοιά του για τη ρίζα του κακού που τον βασανίζει.

Κι επειδή μιλήσαμε για ρίζα του κακού, ας πάρουμε μια γεύση από τα πρόσφατα τραγικά συμβάντα -τις φωτιές στην Ανατολική Αττική- που άφησαν πίσω τους εκατόμβη θυμάτων. Απεμπολώντας οι εξουσιαστές τις εγκληματικές τους πολιτικές ευθύνες –σημερινές και παλιότερες- που συγκαλύφθηκαν περίτεχνα, μίλησαν για εμπρησμούς που είχαν «στόχο να πληγεί η κοινωνική συνοχή». Στην πράξη όμως η κοινωνική συνοχή φάνηκε αμέσως, με τη λαϊκή αλληλεγγύη εθελοντών αιμοδοτών, υλικού πρώτων βοηθειών, νερού, φαγητού, κλινοσκεπασμάτων και αυτό ήταν μια γενναία απάντηση στο κυβερνητικό επιτελείο. Άραγε κατά πόσο προβλημάτισε η ρίζα του κακού έναν απολιτικό που ίσως να βρέθηκε κι αυτός θύμα της τραγωδίας;

Είναι κατανοητό γιατί όλο το σινάφι των απολιτικών τα βάζει με τη λαϊκή φωνή που διεκδικεί, ενεργοποιείται, απαιτεί δυναμικά και με κάθε τρόπο, ό,τι η εξουσία καταπνίγει.

Είναι αυτοί που παπαγαλίζουν για ευθύνη και ενοχή των «αυθαιρετούχων» (επικοινωνιακός νεολογισμός!!) της καμένης γης, κρίνοντας ίσα κι όμοια την ανάγκη και το δικαίωμα του κάθε ταλαίπωρου για ένα κεραμίδι πάνω απ’ το κεφάλι του, που του το στερεί το αστικό κράτος, με την πλεονεξία και ματαιοδοξία του πλούσιου να χτίσει παλάτι όπου του γουστάρει, ποδοπατώντας κάθε ιδιοκτησιακό-δομικό καθεστώς, να ιδιοποιηθεί και τη θάλασσα, να διαγράψει κάθε μέτρο ασφαλείας για φωτιά, σεισμό, πλημμύρα, αφού έχει να πληρώσει, για να νομιμοποιήσει και να στεριώσει την αυθαιρεσία του με τις κρατικές ευλογίες.

Είναι αυτοί που βλέπουν την πολιτική ως «πολιτική κατάντια», αλλά δεν προβληματίζονται, αφού βρίσκονται υπεράνω της. Κάθονται στην πολυθρόνα τους, παρακολουθώντας τα κοσμικά από την τηλεόραση, θεοποιούν τις μηχανές αναζήτησης του διαδικτύου και τις «ελαφρές», τις πικάντικες, κουτσομπολίστικες και ανώδυνες δημοσιεύσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Είναι αυτοί που δαιμονολογούν για όσους κατά τη γνώμη τους καθορίζουν την τύχη του κόσμου: τους Εβραίους, την έλευση  του Σατανά, αυτούς που μας «ψεκάζουν», «τ’ άστρα  και τα ζώδια, που μας βάλανε εμπόδια».

Είναι αυτοί που δηλώνουν αδιαφορία για την πολιτική, αλλά ζουν μέσα στην πολιτεία και όχι σε τρύπες ή δέντρα, όπως τα θηρία ούτε στην κορυφή του Ολύμπου, σαν μέλη του Δωδεκάθεου. Για να θυμηθούμε και τις σκέψεις του Αριστοτέλη για την Πολιτεία, ο άνθρωπος είναι φύσει ζώο πολιτικό, έχει δηλαδή έμφυτη την τάση για κοινωνική ζωή. Έτσι, μόνος του δεν μπορεί να ζήσει, παρεκτός κι αν είναι θεός ή θηρίο.

Είναι αυτοί που δεν ψηφίζουν, γιατί «μπούχτισαν» από την πολιτική ανικανότητα, αλλά την ώρα των εκλογών δεν ξεχνούν το όφελός τους ή την ελπίδα οφέλους τους και ψηφίζουν «από συμπάθεια».

Είναι αυτοί που δυσανασχετούν για τις εργασιακές τους σχέσεις, την ανεργία τους, τις συντάξεις πείνας των δικών τους,… τους…, τους…, τους…, αλλά περιμένουν η λύση να έρθει ως δια μαγείας ή δι’ αναθέσεως «σ’ όσους ασχολούνται με αυτά». Ανήκουν μεν στον εαυτό τους, όπως δηλώνουν με καμάρι, αλλά δεν τους πέφτει βαριά και μια κοινωνική κατάκτηση που τους ευνοεί.

Είναι αυτοί που νιώθουν ότι «δεν είναι δεμένοι με τα δεσμά της πολιτικής», αλλά ούτε οι ίδιοι δεν ξέρουν πού ανήκουν. Παρόλα αυτά με τον τρόπο τους νομιμοποιούν κάθε αυθαιρεσία της εξουσίας που ασκείται και πάνω τους. Ο Βίλχελμ Ράιχ γράφει: “Ο Χίτλερ στήριξε τη δύναμή του σ’ ανθρώπους καταρχήν απολιτικούς· όχι μόνο, αλλά και στην τελευταία του νικηφόρα εξόρμηση, το Μάρτη του 1933, είχε επιστρατεύσει “νόμιμα” 5 εκατομμύρια κόσμο, που ως τα τότε δεν ψήφιζαν, ήταν επομένως απολιτικοί”.

Ο απολιτικός έγινε σήμερα μόδα: δήθεν αντικειμενικός,  ουδέτερος, cool, «υπεράνω»,  σφυρίζει αδιάφορα για κάθε θέμα που κατατρώει την κοινωνία.  Αν καταλάβαινε ότι η απάθειά του και η αποστροφή της συμμετοχής του στα κοινά είναι κατασκεύασμα της άρχουσας τάξης, δε θα τη νομιμοποιούσε με την όλη του συμπεριφορά.

Δε θα υπήρχε καλύτερος και γλαφυρότερος επίλογος σε τούτη την παρέμβαση από την καταγγελία του Μπέρτολτ Μπρεχτ για τον πολιτικά αγράμματο που δεν είναι άλλος από τον απολιτικό άνθρωπο: “Ο χειρότερος αγράμματος είναι ο πολιτικά αγράμματος. Δεν ακούει τίποτα, δεν βλέπει τίποτα, δε μετέχει στην πολιτική ζωή. Δεν δείχνει να γνωρίζει ότι το κόστος διαβίωσης, η τιμή των φασολιών, του αλευριού, του ενοικίου, των φαρμάκων, όλα βασίζονται σε πολιτικές αποφάσεις. Νιώθει ακόμη και περήφανος για την πολιτική του αμορφωσιά, φουσκώνει το στήθος και λέει πως μισεί την πολιτική. Δε γνωρίζει, ο ηλίθιος, πως απ’ την έλλειψη συμμετοχής του στα κοινά προέρχεται η ύπαρξη της πόρνης, το παρατημένο παιδί, ο κλέφτης και, χειρότερα απ’ όλα, οι διεφθαρμένοι αξιωματούχοι, οι λακέδες των εκμεταλλευτριών πολυεθνικών εταιρειών…”.